Biskupi Polski i Niemiec ostrzegają przed zakłamywaniem historii

Oświadczenie powstało z inicjatywy strony polskiej, a prace nad nim rozpoczęły się w maju tego roku. Na łamach "Polski" publikację dokumentu zapowiadał jego współautor bp Wiktor Skworc z Tarnowa ("Polska", 17.06.). Jednak pod koniec lipca przewodniczący Zespołu ds. Kontaktów z Konferencją Episkopatu Niemiec był już bardzo sceptyczny co do losów wspólnego dokumentu. - Tyle wypowiedziano już słów. My chcemy wspólną modlitwą zaakcentować wydarzenie, jakim jest 70. rocznica wybuchu II wojny światowej - mówił w rozmowie z "Rzeczpospolitą" biskup Skworc.

Także rzecznik Konferencji Episkopatu Polski wątpił, by przed 1 września doszło do przyjęcia polsko-niemieckiego oświadczenia. - Wzajemne konsultacje są konieczne, a czasu pozostało niewiele - mówił ks. Józef Kloch 31 lipca.

W kolejnych tygodniach prace nad oświadczeniach nabrały tempa. Dzięki czemu mogło zostać ono ogłoszone wczoraj w Częstochowie i w Bonn. Jednak inaczej niż w latach 1995 i 2005 tym razem oświadczenie nie zostało przyjęte przez wszystkich członków episkopatów Polski i Niemiec. Pod dokumentem podpisali się tylko przewodniczący konferencji episkopatów obydwu krajów abp Józef Michalik i abp Robert Zollitsch oraz biskupi Wiktor Skworc i Ludwig Schick, odpowiedzialni za kontakty Kościołów Polski i Niemiec.

Podczas prezentacji dokumentu na Jasnej Górze ks.Józef Kloch zapewniał, że wersja polska i niemiecka niczym się nie różnią. Jednak porównując obydwa teksty, zwraca uwagę nieco inaczej tłumaczony fragment dotyczący wypędzeń. "W tym duchu, wobec faktu zbrodniczej napaści wojennej nazistowskich Niemiec, ogromu krzywd, jakie w konsekwencji zostały zadane Polakom przez Niemców, oraz krzywd, jakich doznali Niemcy z powodu wypędzenia i utraty ojczyzny, powtórzyliśmy wspólnie: »Przebaczamy i prosimy o przebaczenie«". Tymczasem w niemieckiej wersji zamiast słowa "krzywda" (Leid) występuję pojęcie "bezprawie" (Unrecht).

O ile w ustnych tłumaczeniach polsko-niemieckich te pojęcia używane są czasem przemiennie, to w oficjalnych dokumentach już tak nie jest. Tym bardziej że w innym fragmencie wspólnego oświadczenia, gdy mowa jest o "przemocy i bezprawiu", polska i niemiecka wersja już się nie różnią.

W pierwotnym zamyśle oświadczenie miało być m.in. reakcją duchownych na polsko-niemieckie spory dotyczącego najnowszej historii. Krótko przed czerwcowymi wyborami do Parlamentu Europejskiego niemieckie partie chadeckie CDU i CSU przyjęły wspólną deklarację wyborczą, w której domagały się m.in. "urzeczywistnienia prawa do ziem ojczystych".

Krytykował to w wywiadzie dla Katolickiej Agencji Informacyjnej bp Skworc. - Natomiast bardziej niepokoi sformułowanie dotyczące urzeczywistnienia prawa wypę- dzonych do ojczyzny, a przede wszystkim kontekst, w jakim zostały sformułowane, a jest nim tocząca się aktualnie polemika na temat wypędzeń i sposobie ich upamiętnienia. Ponadto doświadczenie poucza, że jeśli coś zostaje potępione, to jego konsekwencją są roszczenia - mówił w czerwcu dziennikarzowi KAI.

Mimo to w oświadczeniu biskupów Polski i Niemiec znalazło się potępienie wypędzeń: "Jesteśmy też zgodni w potępieniu wypędzeń, nie zapominając przy tym o wewnętrznej zależności i następstwie wydarzeń" .

- Pisząc o wypędzeniach w liczbie mnogiej, hierarchowie Polski i Niemiec wskazują, że wypędzenie nie było tylko udziałem samych Niemców %07- komentuje znawca niemieckiego Kościoła Gernot Facius z dziennika "Die Welt".

W wspólnym oświadczeniu biskupi ostrzegają przed instrumentalizacją wydarzeń przeszłości: "W niektórych społecznych czy politycznych tendencjach ujawnia się również pokusa propagandowego wykorzystania raz już w historii zaistniałych zranień i pobudzania resentymentów wynikających z jednostronnych interpretacji historycznych." Apelują również do ludzi mediów, by sprostali "odpowiedzialności za klimat wzrastającego zaufania między Polakami a Niemcami".

W przeszłości polscy i niemieccy biskupi już parokrotnie wydawali podobne apele. Najsłynniejszy jest list polskich biskupów do niemieckiego episkopatu z 1965 r. Wówczas - pod koniec Soboru Watykańskiego II, a przed milenium chrztu Polski - wystąpili oni ze słowami: "Przebaczamy i prosimy o przebaczenie". W odpowiedzi przywódcy Kościoła katolickiego w Niemczech użyli tych samych słów.

Dopiero z czasem okazało się, jak przełomowe znaczenia miała wymiana listów z 1965 r. dla stosunków polsko-niemieckich. Wtedy znaczna część polskiej opinii publicznej nie była gotowa na pojednanie z Niemcami. Tym bardziej że reakcją komunistycznych władz PRL były oskarżenia polskich biskupów o zdradę racji stanu oraz propaganda pod hasłem: "Nie wybaczymy nigdy".

Do listu z 1965 r., który współtworzył m.in. abp Karol Wojtyła, polscy i niemieccy biskupi nawiązywali jeszcze we wspólnych okolicznościowych deklaracjach w latach 1995 i 2005. Zdaniem abp. Kazimierza Nycza wydźwięk ostatniego oświadczenia nie będzie już tak duży. Zgadza się z nim Gernot Facius. %07- W Niemczech zagłuszy %07go trwająca kampania przed wyborami do Bundestagu - uważa niemiecki publicysta.

To niejedyna wspólna inicjatywa Kościołów w Polsce i Niemczech. W najbliższą niedzielę w katedrze św. Jadwigi w Berlinie odprawią wspólnie mszę św. z okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Przewodniczyć jej mają abp Berlina kard. Georg Sterzinsky i metropolita warszawski abp Kazimierz Nycz oraz ordynariusze z Monachium, Fryzyngi, Görlitz i Opola. Homilię ma wygłosić bp Skworc.

============03 (pp) pointer 13(11363894)============

Wersje polska i niemiecka %07znacząco różne

Inny jest dobór słów dotyczących wypędzeń

============04 (pp) Autor grey(11363893)============

Andrzej Godlewski

============11 (pp) Zdjęcie Autor(11363901)============

fot.wojciech barczyński

============06 (pp) Zdjęcie Podpis(11363903)============

Inicjatywa wspólnego oświadczenia z okazji 70. rocznicy wybuchu wojny wyszła od strony polskiej

============25 cytat 14(11364289)============

W polskim tekście mowa jest o "krzywdach", w niemieckim o "bezprawiu"