Don Pietro i jego miasto

Symbolem samorządowej korupcji stał się lewicowy prezydent Opola Leszek Pogan. Niesłusznie. Pogan to aparatczyk starej daty, który pogubił się w nowych czasach. Na symbol chorych układów lepiej nadaje się jego następca Piotr S. Pochodzący z partyjnej rodziny, biznesmen z epoki uwłaszczenia nomenklatury, młody wilczek ery Leszka Millera, koleżka ludzi z półświatka. Tyleż bogaty, co nieskończenie pazerny. I cyniczny: polityka od początku była dla niego jednym wielkim skokiem na kasę.

Piotr S. ma dziś raptem 40 lat, choć trochę postarza go tusza i złamany nos hokeisty. Ale specjalnie się nie zmienił. Zawsze uchodził za gadżeciarza w typie włoskiego macho - pulchnymi palcami wbijał numer w klawiaturę drogiej komórki wielkości pudełka zapałek, godzinami przesiadywał przy kawie w pubie "Maska", którego właściciele płacili haracz SLD-owskim władzom Opola.

Z powodu sposobu bycia, koneksji wśród "chłopaków z miasta" i jedwabnych garniturów wybieranych przez żonę (właścicielkę agencji modelek) niektórzy dziennikarze mówili o nim żartobliwie Don Pietro. Dopiero dziś wiadomo, że coś było na rzeczy: już jako ustosunkowany polityk pomagał dawnym kolegom z wyrokami na koncie.

Gdy latem 2004 roku wyszedł z aresztu, złożył mandat radnego miasta Opola i zaszył się gdzieś z dala od ludzi. Milczy. Nie rozmawia z mediami, niewiele mówi też jako świadek na procesach kolegów z SLD. Choć wszyscy wiedzą, że w prokuraturze miał być wyjątkowo rozmowny: sypał siebie i wszystkich innych. To od niego śledczy dowiedzieli się o przekrętach, o których wcześniej nie mieli pojęcia. Jego własny proces zacznie się przed opolskim Sądem Okręgowym w połowie października.

Ze Ścieku do Malibu

Z młodymi wilczkami opolskiej lewicy od zawsze kojarzy się Studenckie Centrum Kultury, czyli knajpa w kampusie Wyższej Szkoły Pedagogicznej, pieszczotliwie zwana "Ściekiem". To tu pili do upadłego i knuli aspirujący do wielkiej kariery działacze Zrzeszenia Studentów Polskich, którzy po latach spotkali się w opolskim Ratuszu. Był wśród nich S., student wychowania technicznego, ale przede wszystkim - syn byłego pierwszego sekretarza Komitetu Miejskiego PZPR w Opolu.

Akurat on nie myślał wtedy o polityce, myślał o biznesie.

Pracował w Niemczech, założył sklep meblowy. W 1991 roku kupił budynek po dawnym kinie Stylowym, w którym uruchomił Romans, czyli pierwszy nocny klub w raczej prowincjonalnym Opolu. To z tamtych czasów pochodzić mają jego kontakty z półświatkiem: z cinkciarzami, ochroniarzami dyskotek i sutenerami. Opole jest małe, więc te kontakty były nieuniknione. Następnie razem ze wspólnikiem (potem dał mu robotę w Ratuszu) uruchomił kolejny nocny klub Malibu. Powstał na miejscu Corrado, klubu jednoznacznie kojarzonego z wyczynami gangsterów ze sławnym "Konradem" na czele, więc o S. zaczęto, nie do końca serio, mówić, że to mafioso.

Plotki ucichły, gdy odpuścił sobie nocne życie i zaczął żyć ze słonego czynszu, jaki płaciła mu Biedronka za sklep uruchomiony w dawnym Romansie. Piękna żona, forsy jak lodu, 160-metrowe mieszkanie... Trzydziestoletni S. wydawał się człowiekiem spełnionym. Ale wtedy - jak dawnym kolegom ze "Ścieku" - zamarzyła mu się polityka.

Pakt czterech

Polityczna kariera syna PZPR-owskiego aparatczyka była błyskawiczna. W 1998 roku został radnym i jedną z najważniejszych twarzy opolskiego SLD. Należał do grupy młodych wilczków, na których miała się opierać przyszłość opolskiej lewicy.

Dziś - z aktu oskarżenia sporządzonego przez prokuraturę - wiemy, że już jako radny zaczął brać w łapę. Na miarę swoich możliwości: za pomoc w załatwieniu mieszkania, czy uzyskanie koncesji na sprzedaż alkoholu. Ale apetyty i ambicje miał o wiele większe. Okazja nadarzyła się szybko: w Opolu robiło się głośno o aferze spółki Dobre Domy Opole. Lokatorzy Osiedla Kolorowego, którym DDO nie dało w terminie mieszkań, okupowali Ratusz, prasa zaczęła pisać o aferze. Partia zrobiła się trochę nerwowa, ale szybko znaleziono kozła ofiarnego: został nim prof. Stanisław Dolata, przewodniczący Rady Miasta, który wcześniej mocno optował za DDO (dziś jest współoskarżonym w procesie Pogana). Nie bronił go ówczesny baron SLD Jerzy Szteliga, z którym Dolata rywalizował o stanowisko opolskiego lidera partii. Dolatę odwołano, nowym przewodniczącym Rady Miasta został Piotr S.

Apetyt rośnie w miarę jedzenia. W tym samym 2000 roku doszło do spisania kuriozalnego porozumienia. W czasie pijackiej libacji S., szef wydziału przetargów Remigiusz Promny, kierownik pływalni Artur Sypień i radny Radosław Rybczyński (nie ma żadnych zarzutów, usunął się z polityki) po cichu podzielili się władzą w Opolu. Spisali umowę (potem zatwierdzoną u notariusza!), jakie stanowiska zajmą po - rzecz jasna wygranych - wyborach. Zobowiązali się też do lojalności, dbania o publiczny wizerunek stworzonej właśnie sitwy oraz - uwaga! - ustalili, o ile ich dochody winny wzrosnąć.

Gdy władze SLD dowiedziały się o tym pakcie, kazały go spalić. Gdy dowiedziała się o nim prokuratura, myślała, czy nie postawić sygnatariuszom zarzutu działania w zorganizowanej grupie przestępczej. Ostatecznie odpuściła. Może przekonał ją argument, że była to typowa przedwyborcza umowa polityczna...

Ambitny Piotruś

Władze Sojuszu dowiedziały się o feralnej umowie, gdy jesienią 2001 r. ówczesny prezydent Opola Leszek Pogan został nieoczekiwanie (ostro protestował Szteliga) wojewodą opolskim. Na fotelu prezydenta miasta zastąpił go S. I wtedy rozgoryczony Promny wyciągnął tajny pakt i zaczął się żalić, że nie tak miało być. Bo to Promny miał zostać prezydentem, a S. miał się zadowolić łańcuchem przewodniczącego Rady Miasta. Okazało się jednak, że ambitny Piotruś ograł kolegę.

S. porządził niespełna rok. Jesienią 2002 roku już w pierwszej turze przerżnął wybory z kandydatem prawicy Ryszardem Zembaczyńskim. Nie pomogła mu nawet agresywna i kosztowna kampania. Tuż przed wyborami w Opolu rozdano tysiące gazetek z wielkim tytułem "Kto się boi Synowca?". Z zamieszczonych artykułów wynikało, że to S. jest batem na wszystkie patologie, to on wyczyści sprawę spółki DDO i to on uratuje nadszarpnięty wizerunek lewicy. Nie pomogło: S. został szeregowym radnym SLD. Mógł co najwyżej złośliwie recenzować działania Zembaczyńskiego.

A i to do czasu. Gdy w sierpniu 2003 r. aresztowano Pogana i Dolatę, mówiło się jeszcze, że korupcja dotyczy tylko ich. Ale potem ruszyła fala zatrzymań, wsadzano jednego notabla za drugim. Psychoza strachu zrobiła swoje i towarzysze z SLD zaczęli sypać. Najpierw na współpracę z prokuraturą poszła, po dwóch dobach na policyjnym dołku, była wiceprezydent Ewa Olszewska. Potem były wiceprezydent Piotr Kumiec - ale on posiedział cały miesiąc. Bo, jak się potem okazało, po prostu... bał się wyjść. W sądzie zeznał, że obawiał się zemsty S. i jego koleżków z ferajny.

Piotra S. zapudłowano w maju 2004 roku. Jego zachowanie miało niewiele wspólnego z mafijnymi standardami. Zaczął gadać i gadał tak chętnie, że prokuratura wystawiła mu potem specyficzną laurkę. Stwierdziła, że był jedynym zatrzymanym, który szczerze wyznał wszystko, co wiedział. O przewinach swoich i cudzych.

Brał jak leci

Czy Kumiec bał się słusznie? Nie wiadomo. Wiadomo jednak, że S. faktycznie pomagał dawnym koleżkom z czasów "Malibu". Jak ujawniono ostatnio, pomógł załatwić mieszkanie kilku silnorękim, którzy stali na bramkach dyskotek, a w międzyczasie odsiadywali wyroki: między innymi za uprawę marihuany na wielką skalę czy zbiorowy gwałt i groźby karalne.

Ale tego rodzaju przysługi były tylko marginesem codziennej działalności radnego, przewodniczącego Rady, a następnie prezydenta. Lektura 19 stawianych mu zarzutów pokazuje, że w jego wydaniu rządzenie miastem polegało głównie na kasowaniu lewych pieniędzy. Branie w łapę stało się za czasów S. modelem sprawowania władzy. Za odpowiednią sumę można było załatwić niemal wszystko: koncesję, zlecenie na remont kamienic na Rynku, umorzenie kilkudziesięciu tysięcy złotych podatków. S. - a także otaczający go koledzy - brali też pieniądze za samą "ogólną przychylność". Raz wpadło nawet tysiąc euro... na wakacje. A gdy pan prezydent chciał wyremontować swoje prywatne auto, warsztat wystawił rachunek Ratuszowi, pisząc, że chodzi o służbowe volvo.

Zarzuty z pierwszego aktu oskarżenia (bo mogą być inne, ratuszowe śledztwo obejmuje jeszcze kilkanaście wątków) dotyczą przyjęcia przez S. - osobiście oraz wspólnie i w porozumieniu - niebagatelnej kwoty 670 tysięcy złotych.

Mądry po szkodzie?

Co zrobi sąd ze skruszonym notablem? Nie wiadomo. Była wiceprezydent Ewa Olszewska dobrowolnie poddała się karze i wykpiła więzieniem w zawieszeniu i słoną grzywną. Ale stawiane jej zarzuty były o wiele mniej poważne. S. grozi do12 lat więzienia, a to znaczy, że nie może wnioskować o samoukaranie. Co najwyżej o złagodzenie kary za współpracę z organami ścigania. Odsiadki może jednak nie uniknąć. Fakt, że na procesach kolegów, których wcześniej sam pogrążył, mówi tak mało, może znaczyć, że zaczął to rozumieć. Co powie na swoim procesie?