Nie szafuj swoimi danymi uważaj, co podpisujesz

W czasach globalizacji i technologii informatycznych nasze dane osobowe stały się cennym towarem wykorzystywanym w działalności marketingowej najróżniejszych firm. Jeśli zaś znajdą się w niepowołanych rękach, każdy z nas może łatwo stać się celem a zarazem ofiarą złodzieja lub oszusta.

Dlatego musimy strzec swoich danych osobowych. Nie tylko chronić przed kradzieżą dokumenty, w których wszystkie personalia i cenne informacje są zapisane, ale też nie szafować nimi na lewo i prawo, nie podawać bez uzasadnionej potrzeby. Musimy również uważać, gdzie składamy nasz osobisty podpis.

Dane jako towar

Jeśli ktoś żąda lub prosi o twoje dane osobowe, musisz zawsze zapytać: kto, dlaczego, na jakiej podstawie prawnej i po co chce je od ciebie uzyskać.

Uwaga!

Musisz mieć świadomość, że taka osoba najprawdopodobniej ma w tym jakiś ukryty cel - chce zarobić, przekazując je potem, na przykład firmie farmaceutycznej lub akwizytorowi, który nieoczekiwanie cię odwiedzi. Może też wykorzystać je niezgodnie z twoją wolą albo wręcz przeciwko tobie. W najgorszym przypadku chce je mieć po to, by ukraść twoją tożsamość i posługiwać się nią potem niezgodnie z prawem. A stąd już krok do bardzo poważnych kłopotów.

Czym jest kradzież tożsamości?

Mamy z nią do czynienia wtedy, gdy ktoś bezprawnie wejdzie w posiadanie naszych danych osobowych i wykorzystuje je, na przykład do zaciągania kredytów na nasze konto. Sytuacje takie są coraz częste. Zdarzało się już w Polsce tak, że różne osoby zostały skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo, którego nigdy nie popełniły, bo w tym czasie nie były nawet w kraju. Ktoś inny wszedł w posiadanie ich danych i posłużył się nimi w momencie zatrzymania przez policję.

Pamiętaj!

Nie musisz wyrażać zgody na przetwarzanie swoich danych osobowych do celów marketingowych. Niekiedy lepiej zrezygnować z jakiejś usługi, produktu lub promocji, a zachować prywatność.

Należy zwracać uwagę na to, w jaki sposób pozbywamy się niepotrzebnych dokumentów, na których widnieją dane osobowe. Wyrzucanie do kosza na śmieci niezniszczonych dokumentów, imiennych rachunków lub faktur z danymi jest fatalnym zwyczajem, który może mieć nieobliczalne konsekwencje. Ci, którzy przerzucają odpadki w osiedlowych kubłach, niekoniecznie szukają w nich resztek jedzenia.

Co identyfikuje

Dane o każdym z nas są gromadzone w coraz szerszym zakresie przez różne instytucje publiczne i prywatne. Indywidualna kontrola nad obiegiem i treścią informacji stało się wręcz niemożliwe. Stąd konieczność objęcia tej sfery prywatności ochroną państwa, której konsekwencją było uchwalenie - w 1997 roku - Ustawy o ochronie danych osobowych.

Skonkretyzowała ona konstytucyjnie zagwarantowane prawo do decydowania o tym, komu, w jakim zakresie i w jakim celu przekazywane są dane osobowe. Powołany został równocześnie Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO).

Zgodnie z tą ustawą (art. 6):

- danymi osobowymi są wszelkie informacje dotyczą-ce konkretnej osoby, za pomocą których bez większego wysiłku można ją zidentyfikować, chociaż nie jest ona wyraźnie wskazana.

Jej tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności poprzez powołanie się na:

- numer identyfikacyjny,

- cechy fizyczne,

- fizjologiczne,

- umysłowe,

- ekonomiczne,

- kulturowe

- społeczne.

Ważne!

Informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości oso-by, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań.

Pamiętaj!

Do danych osobowych zalicza się więc nie tylko imię, nazwisko i adres osoby.

Według GIODO, danymi osobowymi nie będą pojedyncze informacje o dużym stopniu ogólności, np. sama nazwa ulicy i numer domu, w którym mieszka wiele osób. Informacja ta będzie jednak stanowić dane osobowe, gdy zostanie zestawiona, np. z numerem PESEL.

Uwaga!

Dane szczególnie chronione to informacje o pochodzeniu rasowym lub etnicznym, poglądach politycznych, religijnych, filozoficznych, wyznaniu, przynależności do partii lub związku, stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach, życiu seksualnym, wyrokach karnych, mandatach.

Kwestia zgody

Przy okazji zawierania różnych umów, jesteśmy często przymuszani do wyrażania zgody na przetwarzanie swoich danych osobowych, na przykład na przekazywanie ich dalej innym podmiotom, także zagranicznym, wykorzystywanie ich w celach marketingowych itp.

Sporządzane formularze umów wręcz zawierają klauzulę, z której wynika, że jeśli klient nie zgodzi się na wykorzystywanie jego danych osobowych, to nie dojdzie do zawarcia umowy.

GIODO wyjaśnia: zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych, na wykorzystywanie ich w celu zawarcia lub wykonania umowy, zgoda w ogóle nie jest potrzebna.

Pamiętaj!

Jeśli firma gromadzi dane swojego przyszłego klienta i ma zamiar wykorzystywać je tylko w celu realizacji umowy, którą z nim zawiera, nie powinna zwracać się o zgodę na przetwarzanie danych.

Jeśli natomiast przy tej okazji zamierza również pozyskać zgodę na przetwarzanie danych osobowych kontrahenta, zobligowana jest do wyodrębnienia oświadczenia, którego treścią jest zgoda na przetwarzanie danych osobowych - od oświadczenia wyrażającego chęć związania się postanowieniami umowy.

Ważne!

Nie można utożsamiać woli zawarcia umowy, np. dotyczącej naprawy dachu, ze złożeniem oświadczenia woli, na podstawie którego osoba - w sposób niebudzący wątpliwości - zgadza się na wykorzystywanie jej danych do innych celów.

Prawo sprzeciwu

Każdej osobie, której dane są przetwarzane, przysługuje prawo ich kontroli (art. 32 ust. 1 ustawy). Może ona wnieść sprzeciw wobec ich wykorzystania w celach marketingowych lub przekazywania innemu administratorowi danych. Z chwilą wniesienia takiego sprzeciwu, dalsze przetwarzanie jest niedopuszczalne.

Uwaga!

Administrator może jednak p