Ostatnie dni przeżywają cegielnie z piecami kręgowymi. Zarządzeniem Unii Europejskiej zostaną one w 2014 r. zamknięte i zastąpione piecami tunelowymi, ale cegły w nich wypalane nie będą już takiej jakości, jak te z przełomu XIX/XX wieku...
Śląsk Opolski posiada ogromne zasoby gliny z przeważającą domieszką tlenków żelaza, co powodowało, że wypalana glina uzyskiwała kolor czerwony. Charakterystyczną cechą dzisiejszej Opolszczyzny była więc czerwona cegła i dachy koloru czerwonego, kryte ceramiczną dachówką. Urodzajne ziemie, wysoka kultura agrarna, panujące w ubiegłych wiekach stosunki społeczno-polityczne wytworzyły na Śląsku Opolskim zamożną wieś z dużymi, ciekawymi architektonicznie zabudowaniami, które w różnym stanie zachowały się do chwili obecnej.
Zarządzenie władz pruskich z 1756 r. zakazujące stawiania budynków wyłącznie z drewna oraz kolejne wydawane nakazy spowodowały rozwój budownictwa murowanego z cegły wykonywanej ręcznie systemem gospodarczym, która ze względu na niezbyt dobrą jakość wymagała tynkowania. Obok murowanego budownictwa tynkowanego pojawiają się na przełomie XIX i XX w. we wsiach Śląska Opolskiego - prawdopodobnie pod wpływem budownictwa przemysłowego - nieotynkowane domy i budynki gospodarcze budowane z cegły fabrycznej - tzw. maszynówki. Wiązało się to też z panującą w architekturze pod koniec XX w. modą na budynki pozostawiane w stanie surowym. Zjawisko to dotyczyło głównie budynków użyteczności publicznej, takich jak szkoły, poczty, szpitale, sądy, więzienia, budynki kolejowe, fabryczne czy koszarowe.
Cegła fabryczna stała się dostępna dla wsi dzięki temu, że pod koniec XIX w. powstało na tych terenach wiele nowych cegielni oraz ogromne zakłady ceramiki budowlanej. Cegły i inne ceramiczne wyroby budowlane największy okres prosperity przeżywały w okresie od połowy XIX do połowy XX w.
Zapraszamy na wystawę Do Muzeum Wsi Opolskiej
„Rzecz o budynkach z czerwonej cegły na wsi opolskiej z przełomu XIX i XX wieku” - to tytuł kolejnej wystawy z cyklu „Architektura wsi Śląska Opolskiego”, jaką od końca czerwca do 15 października 2011 r. możemy oglądać w Muzeum Wsi Opolskiej. Autorką wystawy jest Elżbieta Wijas-Grocholska, kierownik Działu Architektury Ludowej w MWO. Ekspozycja powstała przy współpracy Marceliny Jasińskiej, etnologa - asystenta muzealnego. Ceglane budowle i architektoniczne detale z czerwonej cegły prezentowane są na 34 planszach o wymiarach 90 x 135 cm. Ponadto zobaczyć możemy tutaj cegły z różnych okresów, wykonane w różnych technikach, wielkościach i kształtach, a także narzędzia murarskie.
Najładniejsze, najbardziej okazałe spośród prezentowanych na wystawie budynków z czerwonej cegły, wzniesione w tytułowym okresie, pochodzą z terenu całego Śląska Opolskiego. Warto jednak dodać, że na obszarze biedniejszej, prawobrzeżnej części województwa, okres ich budowania wydłużył się aż do końca lat 60. XX wieku. Związane było to z likwidacją dominującego tam budownictwa drewnianego i dopłatami państwa przy wznoszeniu nowych budynków murowanych, zarówno mieszkalnych, jak i gospodarczych. Nic zatem dziwnego, że zabudowa w kolorze czerwonym dominuje po tej stronie Odry.
Zobacz:
przewodnik poz ziemi opolskiej
głosowanie na najciekawsze zabytki techniki województwa opolskiego
Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?