Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

„Szatan” to postrach grzybiarzy. Sprawdź, co to za grzyb i jak go rozpoznać. Czy jest trujący? Goryczak żółciowy a borowik szatański

Katarzyna Laszczak
Katarzyna Laszczak
Wideo
od 16 lat
Szatan to grzyb, który jest postrachem początkujących grzybiarzy. To grzyb rurkowy, który ma być wyjątkowo trujący. Czy tak jest w rzeczywistości? Okazuje się, że z szatanem jest problem, bo to potoczna nazwa, która dotyczy różnych gatunków. Najczęściej tak nazywa się goryczaka żółciowego, ale są też borowiki szatańskie. Wyjaśniamy, czym jest grzyb szatan, jak go rozpoznać i czy jest trujący.

Spis treści

Grzyb szatan, czyli co to w ogóle jest?

Informacje o znalezieniu „szatanów” często przewijają się w opowieściach grzybiarzy. Ta groźna nazwa robi wrażenie, nawet nie trzeba nikomu tłumaczyć, że chodzi o wyjątkowo niebezpieczne grzyby.

„Szatan”, czyli goryczak żółciowy może kryć się wśród prawdziwków. Jeśli go nie zauważymy, to ten grzyb zepsuje cały zbiór.
„Szatan”, czyli goryczak żółciowy może kryć się wśród prawdziwków. Jeśli go nie zauważymy, to ten grzyb zepsuje cały zbiór. cocoparisienne/pixabay.com

Jednak czy tak jest w rzeczywistości? Warto zacząć od tego, że nie zawsze wiadomo, o jaki gatunek rzeczywiście chodzi. Bo szatan to nazwa potoczna, która dotyczy kilku gatunków grzybów z rodziny borowikowatych. W zależności od regionu polski lub tradycji rodzinnych szatanem mogą być nazywane różne grzyby.

Goryczak żółciowy, zwany szatanem

Najczęściej szatanem nazywa się goryczaka żółciowego (Tylopilus felleus). To grzyb, który dość powszechnie rośnie w polskich lasach. Często występuje w tych samych miejscach co borowik szlachetny, czyli prawdziwek. Jest też do niego dość podobny, a szczególnie łatwo o pomyłkę w przypadku młodych owocników. Starsze z kolei można pomylić z koźlarzem babką.

Jak wygląda goryczak żółciowy?

Ten grzyb ma jasnobrązowy kapelusz, który najpierw jest półkolisty, ale w miarę wzrostu grzyba staje się coraz bardziej płaski. Po nim znajdują się rurki (zwane niekiedy gąbką), które w starszych owocnikach są długie i wychodzą poza krawędź kapelusza. Charakterystyczne jest ich różowe zabarwienie, jednak u młodych grzybów nie jest ono wyraźne (początkowo „gąbka” wygląda na niemal białą). Trzon goryczaka jest brązowy, a kolejnym charakterystycznym elementem jest widoczna na nim ciemna siateczka.

Czy goryczak żółciowy (szatan) jest trujący?

Okazuje się jednak, że grzyb, którego dotyczy złowieszcza nazwa, wcale nie jest trujący, ale tylko niejadalny. Czy więc można go zbierać i jeść? Absolutnie nie. Goryczak – zgodnie z oficjalną nazwą – jest potwornie gorzki. Dodany do innych, jadalnych grzybów, skutecznie zepsuje smak całej reszty. Goryczy nie zlikwiduje ani gotowanie grzyba (nawet kilkukrotne, z odlaniem wody), ani suszenie, ani inne zabiegi.

Borowik szatański, czyli „prawdziwy” szatan. Jak wygląda ten grzyb?

Jest jednak gatunek, który można nazwać „prawdziwym” szatanem. Przynajmniej zgodnie z jego oficjalną nazwą. To borowik szatański, ostatnio klasyfikowany jako krwistoborowik szatański (Rubroboletus satanas). Rzeczywiście w krwistoczerwonym kolorze jest jego trzon, który jedynie w górnej części, pod samym kapeluszem ma żółte zabarwienie. Czerwone są również rurki, z tym że ich kolor zmienia się wraz z wiekiem owocnika od żółtego, przez właśnie czerwony do brązowego. Całość wieńczy jasnobrązowy lub szarawy kapelusz o zamszowej powierzchni.

Czy borowik szatański jest trujący?

Ten „prawdziwy” szatan jest rzeczywiście grzybem trującym, szczególnie niebezpieczny jest w stanie surowym. Jednak nie należy go jeść nawet po obróbce termicznej. Wprawdzie powoduje raczej ciężkie zatrucia pokarmowe niż śmierć, jednak nie warto ryzykować. Tym bardziej że wiele zależy od wrażliwości organizmu, a toksyczne substancje występujące w tym grzybie i ich działanie są badane (jako główną niebezpieczną substancję wskazuje się bolesatynę, zawiera też muskarynę, czyli toksynę występującą m.in. w muchomorach, jednak w niewielkich ilościach). W dodatku ani jego smak, ani zapach, opisywane jako kojarzące się z padliną, nie zachęcają do jego spożywania. Jest jeszcze jedna kwestia – borowik szatański to grzyb bardzo rzadki, pojawia się tylko w niektórych miejscach, głównie na południu Polski. I jest pod ścisłą ochroną.

Inne grzyby „szatany”

Szatanami potocznie określa się także inne niejadalne gatunki borowików, które powodują zatrucia pokarmowe. Należy do nich m.in. modroborowik ponury (borowik ponury, Suillellus luridus), gorzkoborowik żółtopory (Caloboletus calopus) czy rzadki krwistoborowik purpurowy (borowik purpurowy, Rubroboletus rhodoxanthus).

Zobacz, jak wyglądają goryczak żółciowy i borowik szatański:

Zadbaj o swój ogród przy pomocy niezbędnych narzędzi!

Materiały promocyjne partnera
Dodaj firmę
Logo firmy Główny Inspektorat Sanitarny
Warszawa, Targowa 65
Autopromocja

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: „Szatan” to postrach grzybiarzy. Sprawdź, co to za grzyb i jak go rozpoznać. Czy jest trujący? Goryczak żółciowy a borowik szatański - RegioDom.pl

Wróć na opole.naszemiasto.pl Nasze Miasto