A mury w Toruniu mówią i ziemia też jest pełna niespodzianek. Co odkryli archeolodzy przy Wałach gen. Sikorskiego?

Warto obejrzeć: Daniel Ludwiński o fenomenie Mariana Rosego

Z jednej ciżemki znalezionej za ołtarzem krakowskiego kościoła mariackiego Antonina Domańska wysnuła opowieść na całą książkę. Ile historii można by było opowiedzieć korzystając z tego, co odkryli archeolodzy przy Wałach generała Sikorskiego badając teren, na którym ma stanąć nowy budynek Komendy Wojewódzkiej PSP? Dużo. Bardzo dużo, bo odczytywać je można nie tylko ze znalezionych przedmiotów, ale również ziemi i murów. Te ostatnie można w zasadzie potraktować jak książkę gęsto zapisaną licznymi śladami przebudów.

Szczególnie bogaty pod tym względem jest pochodzący z XIII wieku mur obronny. Podczas prac na Wałach archeolodzy znaleźli również fundament młodszej o jakieś sto lat baszty, pozostałości zasypanej w drugiej połowie XIX stulecia fosy, a także wzniesionego tam później magazynu.

- Odkryliśmy również bardzo ciekawe konstrukcje drewniane, starsze od fortyfikacji miejskich - mówi Katarzyna Alagierska z Pracowni Archeologicznej Alagierscy, która latem i jesienią prowadziła badania na toruńskim bulwarze, a pod koniec ubiegłego roku przeniosła się na północny kraniec starówki. - W ziemi zachowały ślady belek dwóch domów.

Badacze dotarli również do pozostałości średniowiecznej pracowni rogowniczej, gdzie znaleźli mnóstwo półproduktów, a także gotowych wyrobów, w tym np. opraw do noży. Przyszły plac budowy okazał się również prawdziwą kopalnią interesującej ceramiki.

- Poza ceramiką z czasów krzyżackich mamy również fragmenty datowane na XI wiek - mówi archeolog Piotr Alagierski. - Znaleźliśmy nawet fragmenty naczyń pochodzących z neolitu.

Ogólnopolską sławę zdobyła znaleziona podczas badań figurka konika.

- Przypomina ona wczesnośredniowieczne zabawki znalezione chociażby na Wolinie czy w Opolu - dodaje Piotr Alagierski. - Co ciekawe, jest ona glazurowana, co nie jest standardem dla zabytków z tamtych czasów. Być może przeprowadzenie analizy składu tej glazury pomoże uściślić chronologię, my znaleźliśmy figurkę na styku warstw XII i XIII-wiecznych, więc prawdopodobnie jest to zabytek z początków XIII wieku.

W datowaniu niezwykle pomocne są badania radiowęglowe, niezwykle obiecujące są zatem kawałki drewna znalezione w warstwach fundamentowych muru obronnego i baszty. W tej chwili wiadomo, że baszta powstała zapewne w XIV wieku i została dobudowana do XIII-wiecznego muru opartego na bardzo solidnym kamiennym fundamencie.

Ten mur w ogóle ma dużo do powiedzenia, a w zasadzie wiele do powiedzenia miałby ktoś, kto potrafi odczytać pozostawione na murze ślady. Ludzie, którzy budowali ten odcinek średniowiecznych fortyfikacji, z pewnością byli doskonałymi fachowcami, zadbali m.in. o właściwe odwodnienie, co siedem metrów instalując kanały odpływowe. Ci, którzy w drugiej połowie XIX wieku burzyli fortyfikacje już tacy uważni nie byli. Akurat w tym miejscu nie zadbali o odwodnienie fosy, więc po jej zasypaniu woda zaczęła zalewać piwnice domów przy ul. Prostej.

Na odsłoniętej ścianie średniowiecznych obwarowań można znaleźć ślady kilkunastu faz różnych przebudów. Trwały one do XIX stulecia, bo jeszcze wtedy znajdujące się w murze strzelnice zostały dostosowane do prowadzenia ognia karabinowego. Później mur obronny przy straży pożarnej stał się częścią stajni - koło fundamentów baszty zachowało się kółko do wiązania koni. Powstał tu również szkieletowy budynek magazynowy, rozebrany w latach 80. ubiegłego stulecia.

Wśród kilku tysięcy wydobytych z wykopów zabytków, poza ceramiką z epoki kamienia i średniowiecza i zabawką z początku XIII wieku, archeolodzy znaleźli również kilka średniowiecznych monet oraz... klamrę rosyjskiego pasa z I wojny światowej. Skąd ona się tam wzięła? Rosjanie nawet nie próbowali wtedy atakować Torunia, nie było też u nas obozu jenieckiego. Być może znalezisko ma związek ze znajdującym się niedaleko szpitalem wojskowym. Pracowali tam wzięci do niewoli lekarze z armii carskiej, być może również jacyś jeńcy byli tam leczeni.

Klamra i inne znalezione podczas wykopalisk zabytki ruchome, po przebadaniu trafią do Muzeum Okręgowego. Średniowieczny mur obronny zostanie poddany konserwacji i wyeksponowany.

- Projekt budowlany już w zasadzie mamy gotowy - mówi młodszy brygadier Tomasz Beciński, naczelnik Wydziału Kwatermistrzowskiego Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Toruniu. - W tym roku chcemy ogłosić przetarg na rozbudowę naszej siedziby.

Prace będą prowadzone pod nadzorem archeologa. Strażacy liczą na to, że z budową uda się uporać do końca 2025 roku.

Polecamy nasze grupy i strony na Facebooku:

• Bieżące wypadki i utrudnienia w Kujawsko-Pomorskiem
• Gdzie dobrze zjeść w Toruniu i okolicach?
• Toruń Retro!
• Sport w Toruniu