Rafał Bartek: „Śląski jako język regionalny to szansa na zachowanie naszego dziedzictwa kulturowego”

Mateusz Majnusz: Sejm przegłosował ustawę uznającą język śląski za język regionalny. Teraz decyzja leży w rękach prezydenta Andrzeja Dudy. Czy spodziewa się pan, że prezydent podpisze tę ustawę?

Rafał Bartek: Decyzja Sejmu to ogromny krok naprzód, ale obawy dotyczące podpisu prezydenta są uzasadnione. Z dotychczasowych wypowiedzi prezydenta wynika, że jest sceptyczny wobec tego pomysłu. W przeszłości zawetował nowelizację ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych, co pokazuje, że ma pewne zastrzeżenia do tego typu legislacji. Niemniej jednak, mamy nadzieję, że prezydent zmieni zdanie i uzna znaczenie tej ustawy dla społeczności śląskiej. Uznanie języka śląskiego jako języka regionalnego to kluczowy krok w zachowaniu naszego kulturowego dziedzictwa. Może to również wpłynąć na zwiększenie poczucia tożsamości wśród mieszkańców regionu i wzbudzenie większego zainteresowania wśród młodszych pokoleń.

Jednym z argumentów prezydenta jest zbyt duża różnorodność dialektów języka śląskiego. Potwierdzają to także niektórzy językoznawcy.

Różnorodność dialektów nie powinna być przeszkodą. Przykłady europejskie pokazują, że języki regionalne mogą być uznawane mimo wewnętrznej różnorodności. W Niemczech na przykład język dolnoniemiecki, mimo braku skodyfikowania, jest chroniony jako język regionalny. Decyzja o uznaniu języka za regionalny zawsze jest polityczna i zależy od woli państwa. Chodzi o to, by użytkownicy języka mieli prawo do ochrony i promocji swojego dziedzictwa językowego. W przypadku Śląska, zróżnicowanie dialektalne może być wręcz atutem, ukazującym bogactwo i różnorodność naszej kultury.

Jakie są realne korzyści z uznania języka śląskiego za język regionalny?

Uznanie języka śląskiego za język regionalny przynosi wiele korzyści. Po pierwsze, umożliwi wprowadzenie dobrowolnych zajęć z języka śląskiego w szkołach, co pomoże młodszym pokoleniom zachować ten język. Po drugie, będziemy mogli montować dwujęzyczne tablice z nazwami miejscowości tam, gdzie ponad 20% mieszkańców używa śląskiego. Ponadto, działalność związana z zachowaniem języka śląskiego będzie mogła liczyć na dofinansowanie. Dodatkowo, w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych pojawi się dwóch przedstawicieli osób posługujących się językiem śląskim, co zwiększy naszą reprezentację i możliwości wpływu na decyzje. To wszystko stworzy silniejsze fundamenty dla zachowania i rozwijania naszej tożsamości kulturowej.

Środowisko mniejszości niemieckiej przekonuje, że język śląski jest obecnie zagrożony, ale czy jest tak na pewno?

Coraz mniej młodych ludzi posługuje się językiem śląskim, a bez instytucjonalnego wsparcia i promocji może on zaniknąć. Uznanie śląskiego za język regionalny da nam narzędzia do jego ochrony i promocji. To nie tylko formalność, ale realna szansa na to, by język ten przetrwał i rozwijał się, a nie stał się jedynie reliktem przeszłości. Zachowanie języka to zachowanie naszej historii, tradycji i tożsamości. Jeśli nie podejmiemy działań teraz, ryzykujemy, że za kilka dekad język śląski stanie się jedynie wspomnieniem.

Co powinno być kolejnym krokiem po uznaniu języka śląskiego za regionalny?

Po uznaniu języka śląskiego za regionalny, konieczne będą dalsze działania na rzecz ochrony regionalizmów w Polsce. To nie tylko kwestia języka śląskiego, ale również innych lokalnych dialektów i kultur, takich jak podlaski, kaszubski czy kociewski. Potrzebujemy szeroko zakrojonych programów wspierających te mniejsze, regionalne tożsamości. Państwo powinno wprowadzać inicjatywy i programy, które pokażą, że to, co małe i lokalne, jest równie cenne i godne ochrony jak kultura ogólnopolska. Ważne jest również, aby system edukacji uwzględniał te różnorodności, promując naukę języków i kultur regionalnych. Tylko w ten sposób możemy zapewnić, że nasza różnorodność kulturowa przetrwa i będzie się rozwijać.