Bezpieczne zakupy w internecie: jak chronić swoje pieniądze i dane osobowe?

O tym, jak bezpiecznie robić zakupy online, powinniśmy uczyć każdego, bez względu na wiek. Obserwując skalę oszustw w sieci, możemy wyciągnąć wniosek, że nasza wiedza o bezpiecznych zakupach w internecie wciąż jest niepełna. Co gorsza, wraz z rozwojem technologii pojawiają się nowe metody działania cyberprzestępców, dlatego warto tę wiedzę uzupełniać na bieżąco.

Co nam grozi? Niezależnie od formy ataku czy oszustwa cele przestępców pozostają te same: kradzież naszych pieniędzy i kluczowych danych. Fałszywe sklepy internetowe to właśnie jedna z form takiej kradzieży, przy czym jest to zagrożenie, które bywa czasami „niedoszacowane”.

Strata danych osobowych lub kradzież tożsamości często nie są brane na poważnie. A przecież oszuści mogą korzystać z naszych kont do dalszych szkodliwych działań, sprzedawać je innym użytkownikom, a nawet tworzyć nowe konta z naszymi danymi czy zaciągać zobowiązania w naszym imieniu.

Straty finansowe w przypadku kradzieży z wykorzystaniem fałszywego sklepu również mogą okazać się bolesne. Pół biedy, jeśli nie otrzymamy produktu, za który – jak nam się przynajmniej wydawało – zapłaciliśmy. Gorzej, jeśli przestępcom uda się przejąć dane dostępowe do naszego konta bankowego i ukraść wszystkie zgromadzone na nim oszczędności.

Dlatego, aby uniknąć najpoważniejszych zagrożeń i cieszyć się zaletami zakupów online, warto stosować kilka praktycznych wskazówek. Zachowanie ostrożności i zdrowego rozsądku powinno być zawsze ważniejsze od niższej ceny produktu czy szybszego otrzymania przesyłki.

1. Kupujmy w zaufanych sklepach internetowych
   Starajmy się robić zakupy w sklepach internetowych, które są powszechnie znane i mają pozytywne opinie od klientów. Jeżeli jakiś portal zajmujący się sprzedażą internetową jest dla nas nowy, warto go sprawdzić przed dokonaniem zakupów.

   Jak to zrobić? Czasami po prostu wystarczy zadzwonić na telefon dostępny na stronie i sprawdzić, czy ktoś odbierze (brak możliwości kontaktu telefonicznego to jeden z istotnych „sygnałów ostrzegawczych”). Na każdej stronie sklepu online powinniśmy też znaleźć politykę prywatności, a w niej dane rejestrowe firmy. Wyszukiwarki danych z KRS pomogą nam zweryfikować, czy podany NIP istnieje, czy firma nie jest zawieszona lub zamknięta, i jakiego rodzaju prowadzi działalność. Z pomocą przyjdą nam również internetowe mapy, które wskażą, czy firma rzeczywiście prowadzi działalność pod podanym adresem.

2. Zwracajmy uwagę na regulamin sklepu i możliwość zwrotu towaru
   Przed dokonaniem zakupu zapoznajmy się z polityką prywatności sklepu internetowego oraz z warunkami zwrotów i reklamacji. Watro upewnić się jakie prawa nam przysługują w razie problemów z zamówieniem.

3. Czytajmy opinie na temat sklepu
   Warto poszukać w internecie opinii na temat sklepu, którego jeszcze nie znamy, a także poczytać opinie zamieszczane bezpośrednio na stronie tego sklepu, pod konkretnymi produktami. Jeśli zamieszczone oceny wydają się sztuczne, pojawiły się w zbliżonym czasie albo nie pasują dokładnie do produktu lub asortymentu sklepu, to ważny sygnał ostrzegawczy.

4. Sprawdźmy certyfikat SSL
   Zanim podamy jakiekolwiek dane osobowe czy dokonamy płatności, upewnijmy się, że strona internetowa, na której dokonujemy zakupów, posiada certyfikat SSL. Adresy takich witryn zaczynają się od „https://” zamiast „http://” i pokazuje się przy nich symbol kłódki. Certyfikat SSL zapewnia szyfrowanie danych między naszą przeglądarką a serwerem, co zwiększa bezpieczeństwo transakcji. Nie gwarantuje jednak, że dany sklep jest na pewno prawdziwy. Co więcej, symbol zielonej kłódki już dawno nie jest synonimem bezpieczeństwa!

5. Uważajmy na zbyt dobre oferty
   Jeśli oferta wydaje się zbyt dobra, by była prawdziwa, powinniśmy sprawdzić, jaki jest tego powód. Oczywiście może się zdarzyć, że trafiliśmy na sklep współpracujący bezpośrednio z producentem lub taki, który wystawia towar niepełnowartościowy, jednak często ceny drastycznie niższe od konkurencji mogą być znakiem, że mamy do czynienia z oszustwem. Warto dobrze przyjrzeć się takiej ofercie, zanim za nią zapłacimy.

6. Z ostrożnością traktujmy sklepy, które nie oferują popularnych metod płatności
   Naszą czujność powinien wzbudzić brak możliwości płatności przy odbiorze towaru. Przed dokonaniem płatności zawsze upewnijmy się, że strona, do której sklep odsyła w celu ukończenia transakcji, jest rzeczywiście oficjalną stroną naszego banku.

7. Regularnie sprawdzajmy swoje konta bankowe i transakcje
   Regularnie monitorujmy swoje konta bankowe i karty kredytowe, aby natychmiast wykryć ewentualne podejrzane transakcje. Im szybciej zareagujemy na nieprawidłowości, tym większa szansa na odzyskanie pieniędzy i ograniczenie szkód.

8. Dbajmy o regularne aktualizacje oprogramowania, a jeśli mamy taką możliwość – skanujmy swoje urządzenia na obecność złośliwego oprogramowania
   Zadbajmy o regularne instalowanie aktualizacji – to „łatki” bezpieczeństwa, które otrzymujemy od producentów sprzętu i oprogramowania, a które często ignorujemy. Cenne jest też skanowanie swoich urządzeń (komputery, smartfony, tablety) za pomocą oprogramowania antywirusowego. To pomoże nam upewnić się, że nie mamy zainstalowanych aplikacji, które pomogą oszustom przejąć nasze dane i pieniądze.

9. Korzystajmy z zaawansowanych haseł i autoryzacji dwuetapowej
   Kiedy zakładamy konto w sklepie internetowym, używajmy silnego hasła, które składa się z co najmniej 14 znaków, w tym dużych i małych liter, cyfr i znaków specjalnych. Jeżeli tylko jest to możliwe, warto skorzystać również z autoryzacji dwuetapowej. To znacznie zwiększa nasze bezpieczeństwo – nawet w sytuacji, gdy przestępcom uda się przejąć nasz login i hasło.

10. Zachowujmy zdrowy rozsądek
    Najważniejszą wskazówką jest zachowanie zdrowego rozsądku. Wiele nieprawdziwych stron ma zdecydowanie mniej profesjonalny wygląd, niż popularne serwisy zakupowe a ich oferta jest dziwnie zawężona (np. tylko wyszukiwany przez nas produkt) lub wręcz przeciwnie – zaskakująco szeroka. Podejrzane może być też to, że każde kliknięcie otwiera zupełnie nową witrynę lub kartę w przeglądarce. Naszą wątpliwość powinno wzbudzić korzystanie z pośredników, których zupełnie nie znamy. Jeśli cokolwiek wydaje się nam podejrzane lub nieprawidłowe, lepiej zrezygnować z zakupu i poszukać innego, bardziej wiarygodnego sklepu - nawet kosztem nieco wyższej ceny.

Przede wszystkim należy zgłosić to przestępstwo w najbliższej komendzie policji. Pamiętajmy, że liczy się szybkość naszej reakcji, dlatego od razu po zorientowaniu się, że padliśmy ofiarą oszustwa, należy skontaktować się również z bankiem, z którego usług korzystaliśmy do wykonania płatności.

W przypadku płatności kartą, odzyskanie pieniędzy może być stosunkowo łatwe. Wystarczy skorzystać z mechanizmu tzw. obciążenia zwrotnego (chargeback), składając reklamację w banku i opisując problem, w czym z pewnością pomoże nam obsługa banku, w którym mamy konto.

Natomiast przy płatności przelewem szanse na odzyskanie pieniędzy są dużo mniejsze. Choć zdarzają się przypadki, gdy bankowi uda się zatrzymać przelew, zazwyczaj musimy poczekać, aż organy ścigania zatrzymają sprawców, a następnie próbować odzyskać utracone środki.

Ważne jest, aby podobne incydenty zgłaszać również do CERT Polska. Takie zgłoszenie możemy wykonać anonimowo lub podając swoje dane kontaktowe. Zgłaszając oszustwa zakupowe, pomagamy sobie, ale również innym internautom, którzy są narażeni na utratę swoich wrażliwych danych i pieniędzy. Dzięki takim zgłoszeniom w roku 2022 udało się zapobiec blisko 21 milionom prób wejścia na strony, które miały na celu wyłudzenie danych dostępowych do kont bankowych, danych osobowych i haseł serwisów społecznościowych. Nasi znajomi, przyjaciele, rodzina – mogli być wśród tych, którzy zostali przekierowani na fałszywe strony i narażeni na poważne straty. Na szczęście, dzięki zgłoszeniom, udało się temu zapobiec.

Wykryte oszustwo internetowe można zgłosić przez stronę: https://incydent.cert.pl/

Bezpieczne zakupy w internecie mogą być bardzo wygodne i satysfakcjonujące, ale wymagają od nas ostrożności i zdrowego rozsądku. Pamiętajmy, że wiedza o zagrożeniach oraz stosowanie odpowiednich środków ochrony i ostrożności pozwoli nam cieszyć się bezpiecznymi transakcjami online. Działając zgodnie z powyższymi wskazówkami oraz korzystając z porad publikowanych na stronach takich jak CERT Polska, możemy minimalizować ryzyko i cieszyć się zakupami online gdziekolwiek jesteśmy i kiedykolwiek mamy na to ochotę.

Więcej o bezpiecznych zakupach w sieci znajdziesz w poradniku: JAK BEZPIECZNIE KUPOWAĆ W INTERNECIE, wydanym przez CERT Polska.